ÇEK DÜZENLEME VE ÇEK HESABI AÇMA YASAĞININ HUKUKİ NİTELİĞİ İLE BU YASAĞIN TATBİKİNE İLİŞKİN BAZI MESELELER
Author :
Abstract
Tedavül kabiliyeti son derece yüksek olan çek, uygulamada en sık tercih edilen kambiyo senedi türüdür ve TTK’nın yanı sıra münhasır bir Kanun (Çek Kanunu) ile de düzenlenme altına alınmış olması bakımından ayrı bir öneme sahiptir. Yine TCK m. 210’a göre çekin resmî bir belge hükmünü haiz olması, kamusal açıdan taşıdığı önemi ortaya koymaktadır. Çekin bu önemi doğrultusunda, alacaklıların korunması ve ticari hayatın güven içinde sürdürülebilmesi amacıyla, düzenlenen bir çeke ilişkin olarak karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet verilmesi eylemi[1], ÇekK’da bir suç olarak düzenlenmiş ve bir yaptırıma bağlanmış; ayrıca yine bu suç kapsamında “çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı” da öngörülmüştür.
Çalışmamızda, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının hukuki niteliği tespit edilmiş; bu yasağın tatbikinde karşılaşılabilecek sorunlar ele alınmıştır. Bu kapsamda çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının bir yaptırım mı, yoksa bir koruma tedbiri mi olduğu meselesi üzerinde durulmuş; temsil yetkisi kapsamında ya da vekâleten düzenlenmiş bir çek ile ilgili olarak karşılıksızdır işlemi yapılması üzerine çek keşide eden kişinin durumu da ayrıca değerlendirilmiştir.
[1] Çalışmamızın devamında, “çekle ilgili olarak karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet verme” kavramı yerine kısaca “karşılıksız çek suçu” ifadesi kullanılması tercih edilmiştir.
Keywords
Abstract
The check, characterized by its high negotiability, is the most commonly preferred type of negotiable instrument in practice. Its distinct significance stems not only from its regulation under the Turkish Commercial Code (TCC) but also by a dedicated statute, the Check Code. Moreover, under Article 210 of the Turkish Penal Code (TPC), the check is deemed an official document, underscoring its public importance. In alignment with this significance, and to ensure the protection of creditors as well as the security of commercial transactions, the act of causing a check to be processed as "non-payable" is criminalized under the Check Law and is subject to specific sanctions. Additionally, the law prescribes a prohibition on issuing checks and opening check accounts as part of this offense.
This study identifies the legal nature of the prohibition on issuing checks and opening check accounts and examines the potential issues arising from its application. Within this scope, the question of whether this prohibition constitutes a sanction or a protective measure is analyzed. Furthermore, the status of a drawer of a check, which is processed as "non-payable" when issued under a power of representation or by proxy, is specifically evaluated.